پوست با داشتن تعداد بی‌شماری سلول زنده و مرده از مکانیسم پیچیده‌ای برخوردار است. سلول‌های آن همواره در حال تغییر بوده و زمانی که عمرشان به پایان برسد به سطح پوست می‌آیند و سلول‌های تازه‌ی دیگری جایگزین آن‌ها می‌شوند. این عضو بسیار حساس و آسیب‌پذیر است و اگر در شرایط نامناسبی قرار گیرد خیلی زود بیمار و رنجور می‌شود. پوسته پوسته شدن پوست می‌تواند مستقیماً به خود پوست مرتبط بوده و یا نشانه‌ایی از یک مشکل دیگر در بدن باشد؛ بنابراین تشخیص علت پوسته پوسته شدن پوست بسیار مهم است و باید حتماً پیگیری شود. برای آن‌که پوست سالم و شادابی داشته باشیم و از پوسته پوسته شدن و سایر مشکلات آن جلوگیری کنیم باید همواره آن را تمیز نگه‌داشته و به‌اندازه‌ی کافی آب و غذا در اختیارش قرار دهیم. برای بررسی علت پوسته پوسته شدن پوست بهتر است ابتدا با ساختمان و وظایف پوست آشنا شویم.
وظایف پوست و علت پوسته پوسته شدن آن
پوست نقش مهمی در سلامت بدن دارد. دفع مواد زائد از راه تعریق، تنفس و کمک به حفظ تعادل آب در بدن، تنظیم درجه حرارت بدن، انتقال حس لمس و حرارت، جذب برخی از مواد نظیر ویتامین D و حفظ ساختمان‌های زیرین و اندام‌های درونی ازجمله وظایف اصلی پوست است. پوست به‌طور طبیعی خود را ترمیم و تجدید می‌کند. این روند به صورتی طی می‌شود که قابل‌مشاهده نیست. وقتی روند تجدید طبیعی پوست مختل شود، تجمع سلول‌های مرده ممکن است منجر به پوسته پوسته شدن پوست شود.
بررسی ساختمان پوست برای شناخت مکانیسم پوسته پوسته شدن پوست
پوست از سه لایه با ساختمانی مفصل و پیچیده تشکیل شده است که به ترتیب عبارت‌اند از:
- لایه اپیدرم
- لایه درم
- لایه هیپودرم
اپیدرم:
خارجی‌ترین لایه‌ی پوست بوده و نقش اصلی آن دفاع است. اپیدرم از ۵ لایه‌ی مجزا تشکیل شده است. اپیدرم ساختمانی کاملاً سلولی بدون رگ‌های عصبی و خونی دارد و سلول‌های آن از لایه‌های زیرین به‌تدریج به سطح آمده و به لایه‌های شاخی می‌رسند. سپس به شکل ورقه از سطح پوست جدا شده و سلول‌های ردیف زیر جای آن‌ها را می‌گیرد. پوسته پوسته شدن پوست از بین رفتن سطح وسیعی از لایه‌ی خارجی پوست است.
لایه درم:
لایه میانی پوست بوده و از بافت همبند ساخته شده است و دارای رشته‌های عصبی و خونی، مو، غده‌های چربی و عرقی است. این لایه از دو قسمت تشکیل شده است.
لایه هیپودرم:
در زیر لایه درم قرارگرفته و سبب چسبندگی پوست به اعضا زیرین می‌شود. این لایه از بافت همبند سستی تشکیل شده که دارای چربی زیادی است و توسط نوارهای کلاژن از هم جداشده‌اند. این لایه مهم‌ترین محل ذخیره چربی در بدن بوده و عامل سلولیت است. به این لایه ضربه‌گیر نیز گفته می‌شود. دولایه‌ی زیرین معمولاً نقشی در پوسته پوسته شدن پوست ندارند.
انواع پوست و پوسته پوسته شدن آن‌ها
انواع پوست و پوسته پوسته شدن آنهابهطورکلی چهار نوع پوست در انسان قابل‌شناسایی است که عبارت‌اند از چرب، خشک، نرمال و مختلط. تمام این چهار نوع پوست ممکن است حساس نیز باشند. شاید به نظر برسد پوسته پوسته شدن پوست فقط در پوست خشک رخ می‌دهد، اما این‌طور نیست و پوسته پوسته شدن ممکن است در هر نوع پوستی ایجاد شود.
پوست چرب:
چربی پوست ناشی از ترشح بیش‌ازحد چربی توسط غدد چربی است. این نوع پوست ازنظر ظاهری براق، دارای منافذ باز، امکان وجود جوش‌های آکنه‌ای یا کمدون (سرسیاه) و سرسفید و چین‌وچروک کمتر است. اصولاً پوست چرب دیرتر دچار پیری و چین‌وچروک می‌گردد.اگرچه در پوست چرب مقدار زیادی چربی تولید می‌شود، اما به دلایل مختلفی امکان پوسته پوسته شدن پوست چرب نیز وجود دارد. پاک‌سازی نکردن پوست و دهیدراته شدن آن از دلایل مهم پوسته پوسته شدن پوست چرب است.
پوست معمولی:
پوست معمولی پوستی است که چربی و رطوبت آن متعادل باشد که البته این پوست بسیار نادر است و بیشتر در افراد تا سن جوانی دیده می‌شود. پوستی ایده‌آل بوده و با گذشت زمان تمایل به خشک شدن دارد، پس برای جلوگیری از این مشکل نیاز به محافظت دارد.
پوست مختلط:
متداول‌ترین نوع پوست که هم در خانم‌ها و هم در آقایان است. این نوع پوست در ناحیه پیشانی و بینی چرب و با علائم و خصوصیات و مشکلات پوست چرب است و در ناحیه گونه، آرواره‌ها و چانه خشک است با تمام خصوصیات و مشکلاتی که در پوست خشک وجود دارد.
پوست خشک:
اکثر افرادی که پوست روشن دارند به خشکی پوست مبتلا می‌شوند. خشکی پوست براثر از دست رفتن آب پوست، عدم ترشح کافی چربی و پیری عارض می‌شود. ازنظر بالینی مات و کدر بوده و هیچ برقی ندارد، نازک است، منافذ سطح آن یا خیلی کوچک‌اند و یا اصلاً منفذی در آن دیده نمی‌شود. سن پوست خشک عموماً بیشتر از سن شناسنامه‌ای فرد است، چین‌وچروک بیشتر است. پوسته پوسته شدن در این نوع پوست شایع است و پوسته‌ها نیز قابل‌رؤیت می‌باشند. در لمس زبر است، این پوست نسبت به حرارت بسیار حساس است. سوزش و خارش از مشکلات شایع پوست خشک است.
دلایل مهم پوسته پوسته شدن پوست
پوست صورت نازک و ظریف است، درنتیجه بسیار شکننده و مستعد آسیب است و می‌تواند پوسته پوسته شود. این حالت تحریک‌کننده است و همچنین می‌تواند افراد را در مورد ظاهرشان نگران کند. پوسته پوسته شدن یکی از مشکلات پوستی است که ممکن است دلایل متعددی داشته باشد. همچنین میزان پوسته پوسته شدن پوست ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. ازجمله دلایلی که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد:
- عکس‌العمل‌های آلرژیک
- عفونت‌ها ازجمله برخی از انواع عفونت‌های استاف و قارچی
- اختلالات سیستم ایمنی
- سرطان و درمان سرطان
- بیماری ژنتیکی
- بثورات، خارش، خشکی و سایر مشکلات تحریک‌کننده پوست
- کم‌کاری تیروئید
- درماتیت سبورئیک
- انگل دمودکس
خشکی و پوسته پوسته شدن پوست
خشکی و پوسته پوسته شدن پوستدر این مشکل، پوست، ظاهری خشک و بی‌آب، پوسته پوسته، تحریک‌شده و ملتهب دارد. اگر پوستتان خشک است، احساس زبری و گاهی درد و خارش را تجربه می‌کنید. البته، در حالت شدیدتر، خارش و قرمزی پوست ایجاد می‌شود. درنتیجه، ترک‌های عمیقی روی پوست ایجاد می‌شوند که ممکن است خونریزی کنند. همه‌ی این‌‌ها از نشانه‌های خشکی شدید پوست است.
ارتباط انگل دمودکس و پوسته پوسته شدن پوست صورت و سر
تصور می‌شود که عامل درماتیت سبورئیک نوعی قارچ به نام مالاسزیا است و درماتیت سبورئیک زمانی ایجاد می‌شود که این قارچ بیش‌ازحد رشد کند یا سیستم ایمنی بدن شخص بیش‌ازحد به آن واکنش نشان دهد. خستگی مفرط و استرس نیز گاهی می‌تواند باعث بروز ناگهانی درماتیت سبورئیک شود.
دمودکس‌ها روی بدن خود و در داخل بدنشان مخمر مالاسزیا را حمل می‌کنند و می‌توانند آن را به قسمت‌های مختلف پوست منتقل کنند. انگل‌های دمودکس می‌توانند این مخمر را داخل بدنشان نگه دارند و از آن در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها محافظت کنند؛ بنابراین باعث تشدید بیماری درماتیت سبوره و افزایش پوسته پوسته شدن پوست صورت و سر شوند.