سبوم ماده‌ای با ماهیت مومی و روغنی است که وظیفه‌ی محافظت و آب‌رسانی پوست را بر عهده دارد. با این وجود ترشح زیاد سبوم می‌تواند منجر به چربی پوست شود که خود باعث مسدود شدن منافذ پوست و ایجاد آکنه می‌گردد. پوست چرب نتیجه ترشح بیش از حد سبوم از غدد چربی پوست است. این غدد در زیر سطح پوست قرار دارند. ژنتیک، تغییرات هورمونی یا حتی استرس می‌تواند ترشح سبوم را افزایش دهد. این ماده در حقیقت همیشه هم ماده‌ای مضر و بد نیست زیرا به محافظت و مرطوب‌سازی پوست و جلوگیری از ایجاد چین و چروک و همین‌طور براق و سالم ماندن موها کمک زیادی می‌کند.
اگرچه چربی بیش از حد پوست می‌تواند باعث مسدود شدن منافذ پوستی و افزایش آکنه شود، اما پوست چرب هم فواید زیادی با خود به همراه دارد. چربی به محافظت از پوست کمک زیادی می‌کند و افرادی که پوست چرب دارند پوستشان عموما ضخیم‌تر بوده و چین و چروک کمتری دارند. نکته‌ی مهم ایجاد تعادل بین چربی بیش از حد و حفظ رطوبت طبیعی پوست است.
علائم چربی پوست
- ظاهر براق یا چرب پوست
- منافذ پوستی بسیار بزرگ یا واضح
- پوستی با ظاهر ضخیم یا خشن
- جوش‌های گاه به گاه یا مداوم
- منافذ مسدود شده و جوش‌های سرسیاه
روش‌های کنترل چربی پوست
در ادامه مجموعه‌ای از روش‌های ساده ولی کاربردی برای کنترل چربی پوست آمده است:
۱. شستوشو مرتب پوست
شست‌وشوی پوست با آب ولرم و ژل شستوشو مناسب می‌تواند میزان چربی پوست را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. بعضی محصولات حاوی اسیدهایی هستند که می‌توانند میزان ترشح چربی را کنترل کنند، مانند:
- اسید سالیسیلیک
- اسید گلیکولیک
- اسید بتا هیدروکسی
- بنزوئیل پراکسید
این اسیدها ممکن است برای برخی از پوست‌ها تحریک‌کننده باشند. انتخاب پاک‌کننده‌ی مناسب صورت با توجه به نوع پوست و میزان ترشح چربی آن، یکی از مهم‌ترین مسائل در کنترل چربی پوست است.
۲. استفاده از تونر برای کنترل چربی پوست
تونرهای قابض حاوی الکل معمولا باعث خشکی پوست می‌شوند. فندق جادوگر حاوی مقدار زیادی تانن است که آن را به یک قابض طبیعی و ضد التهاب تبدیل می‌کند. بسیاری از افراد با پوست چرب از فندق جادوگر به‌عنوان تنها تونر خود استفاده می‌کنند.
در بعضی از افراد، تونرهای قابض طبیعی باعث بزرگتر شدن منافذ پوست می‌شوند و تکه‌های کوچک محصولات آرایشی را که می‌تواند منافذ پوست را مسدود کند از بین می‌برد.
با این حال، این محصولات ممکن است برای همه مفید نباشد. برخی افراد ممکن است در هنگام استفاده از تونرهای قابض، صورتشان دچار خارش یا حساسیت بشود. این اتفاق در واقع نشانه‌ی تحریک پوست است که می‌تواند منجر به تولید بیشتر سبوم شود.
افراد باید هر نوع تونر جدید را روی قسمت کوچکی از پوست آزمایش کنند تا از تحریک احتمالی آن جلوگیری کنند.
۳. خشک کردن صورت
هنگام خشک کردن صورت پس از شستوشو و استفاده از تونر، افراد باید پوست خود را به‌آرامی و با یک حوله نرم خشک کنند.
البته این کار باید با دقت انجام شود. پایین کشیدن حوله یا پارچه‌ی زبر روی پوست، همراه با فشار توصیه نمی‌شود، زیرا این عمل ممکن است باعث تحریک پوست به ترشح سبوم بیشتر شود.
4. استفاده از کاغذهای بلات و پدهای دارویی
بسیاری از شرکت‌های آرایشی و بهداشتی کاغذهای بلات را تولید می‌کنند. کاغذهای بلات کاغذهای جاذب مخصوصی هستند که روغن پوست را جذب می‌کنند.
توجه داشته باشید که کاغذهای بلات، ترشح سبوم در پوست را درمان نمی‌کنند، اما می‌توان از آن‌ها برای از بین بردن چربی اضافی در طول روز استفاده کرد تا درخشندگی پوست کمتر شود.
همچنین می‌توانید پدهای پارچه‌ای مخصوصی را که به مواد پاک‌کننده متداول مانند سالیسیلیک اسید یا اسید گلیکولیک آغشته شده‌اند، امتحان کنید. این پدها می‌توانند در هنگام پاکسازی منافذ و پوست، به جلوگیری از ترشح چربی اضافی در طول روز کمک کنند.
۵. استفاده از ماسک صورت برای کنترل چربی پوست
برخی از ماسک‌های صورت برای درمان پوست چرب مفید هستند. این ماسک‌ها حاوی مواد زیر می‌باشند:
- ماسک گلی: ماسک‌های حاوی مواد معدنی می‌توانند چربی را جذب کنند و درخشندگی پوست و سطح سبوم را بدون تحریک پوست کاهش دهند. برای جلوگیری از خشک شدن پوست فقط گاهی اوقات از آن‌ها استفاده کنید و بعد از آن یک مرطوب کننده ملایم بزنید.
- ماسک عسل: یک ماسک صورت حاوی عسل برای مدت ۱۰ دقیقه می‌تواند باعث کاهش میزان آکنه و چربی پوست شود و در عین حال پوست را نرم و مرطوب نگه دارد.
- ماسک بلغور جو دوسر: ماسک‌های حاوی بلغور جو دوسر می‌تواند به پاکسازی پوست از چربی کمک کنند. جو دوسر حاوی آنتی اکسیدان‌ها و ترکیبات ضد التهابی است که می‌تواند پوست تحریک شده را تسکین دهد.
۶. مرطوب‌کننده
مواد مرطوب‌کننده مناسب مزایای بی‌شماری برای حفظ طراوت پوست و کنترل چربی پوست دارد. اگرچه بسیاری از افراد با پوست چرب از ترس چرب‌تر به نظر رسیدن پوست خود از مواد مرطوب‌کننده استفاده نمی‌کنند، اما استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب می‌تواند به این افراد کمک زیادی برای کنترل میزان ترشح سبوم و چربی بکند. برای افرادی که پوست بسیار چربی دارند، یک مرطوب‌کننده‌ی بدون روغن می‌تواند پوست را مرطوب کرده و از آن محافظت کند، بدون اینکه احساس چربی کنند. برخی از ترکیبات موجود در آلوئه‌ورا می‌توانند به طور طبیعی روی پوست تأثیرات تسکین‌دهنده و آرام‌بخش داشته باشند.
۷. استفاده از محصولات حاوی سالیسیلیک اسید
استفاده از یک لایه‌بردار شیمیایی مانند سالیسیلیک اسید به صورت هفتگی، ضمن لایه‌برداری ملایم می‌تواند به از بین بردن سلول‌های مرده پوست، کاهش چربی اضافی و پاکسازی مواد اضافی موجود روی سطح پوست کمک کند.
۸. استفاده از محصولات دمودکسیلین برای کنترل چربی پوست
محلول، ژل شستوشو، شامپو دمودکسیلین به دلیل داشتن روغن درخت چای چربی پوست را کنترل می‌کنند و باعث مسدود شدن منافذ پوست و ترشح چربی می‌شوند. علاوه‌بر‌این محصولات دمودکسیلین ضدانگل دمودکس، ضدقارچ، ضدباکتری هستند که به بهبود بیماری‌های پوستی کمک می‌کند.
9. پاک کردن آرایش قبل از خواب
هنگامی که فرد آرایش خود را قبل خواب پاک نمی‌کند، این مسأله می‌تواند منافذ پوست وی را مسدود کرده و پوست را تحریک کند. همیشه قبل از خواب آرایش را با استفاده از پاک‌کننده‌ای ملایم و با pH متعادل پاک کنید. به یاد داشته باشید که به‌آرامی با استفاده از یک پارچه تمیز صورت را پاک کنید، نه اینکه آن را مالش دهید.
10. استفاده از محصولات حاوی رتینوئیدها
اگرچه تحقیقات بیشتری لازم است، اما به نظر می‌رسد مشتقات خاصی از ویتامین A به نام رتینوئیدها، به ویژه ترتینوئین و تازاروتن، می‌توانند منافذ پوست را پاکسازی کنند و تولید سبوم را در سطح پوست کاهش دهند. این محصولات باید توسط پزشک تجویز شوند، بنابراین فرد برای استفاده از آن‌ها باید از یک متخصص پوست مشورت بگیرد.
۱1. استفاده از محصولات حاوی نیاسینامید
نیاسینامید، یکی از مشتقات ویتامین B3 است که می‌تواند به کاهش میزان ترشح سبوم و کاهش ظاهر چرب پوست کمک کند.
طبق یک پژوهش انجام شده در سال ۲۰۱۷، ۱۰۰ نفری که از محصولات موضعی با 2 درصد نیاسینامید استفاده می‌کردند، پس از ۲-۴ هفته استفاده کاهش قابل توجهی در میزان تولید سبوم در سطح پوست خود داشتند.
پیشگیری از چربی پوست
جلوگیری از چربی بیش از حد پوست که تا حدود زیادی به ژنتیک فرد مرتبط است دشوار است. حتی کنترل سبوم ناشی از تغییرات هورمونی فرد هم امری دشوار است. بهترین روش برای کنترل چربی پوست این است که فرد یک روال مراقبت از پوست را که برایش نتیجه می‌دهد، پیدا کند و به آن پایبند باشد. وقتی پوست چرب می‌شود، پنهان کردن آن با مواد آرایشی می‌تواند روشی وسوسه‌انگیز باشد. با این حال، برخی از محصولات آرایشی، به ویژه محصولات حاوی روغن، می‌توانند علائم را بدتر کرده یا منافذ پوست را مسدود کنند. بسیاری از افراد همچنین معتقدند که رژیم غذایی آن‌ها است که وضعیت ترشح سبوم را تعیین می‌کند. مصرف مرتب آب و مایعات، پرهیز از مصرف غذاهای چرب و چربی‌های ترانس و داشتن یک رژیم غذایی کامل و سرشار از مواد مغذی مفید می‌تواند به کنترل ترشح سبوم کمک زیادی بکند.