دمودکس‌ها کنه‌های میکروسکوپی هشت‌پایی هستند که عمدتاً در غدد چربی و فولیکول‌های مو یافت می‌شوند. این کنه‌ها که انگل پوست انسان هستند با شست‌وشو و اسکراب پوست از بین نمی‌روند. کنه‌های دمودکس معمولاً شب‌ها هنگام خواب به سطح پوست می‌آیند و از سلول‌های مرده‌ی پوست تغذیه می‌کنند. این کنه‌ها در سطح پوست جفت‌گیری می‌کنند سپس در فولیکول مو یا غدد چربی تخم‌گذاری می‌کنند. تخم‌ها پس از یک هفته بالغ شده و به چرخه‌ی تولیدمثل وارد می‌شوند. عمر هر انگل دمودکس بین ۳۰ تا ۹۰ روز است.
انواع انگل‌های دمودکس
کنه‌های دمودکس دو نوع مختلف دارند که بر روی بدن انسان زندگی می‌کنند، Demodex folliculorum و Demodex brevis. کنه‌های دمودکس فولیکولاروم 0.3-0.4 میلی‌متر طول دارند و در فولیکول‌های مو زندگی می‌کنند، درحالی‌که دمودکس برویس با 0.15-0.2 میلی‌متر کمی کوچک‌تر است و در غدد سبابه یا چربی یافت می‌شوند. هر دو نوع کنه‌ی دمودکس کشیده و نیمه شفاف هستند و هشت پا دارند. دیدن این کنه‌ها با چشم غیرمسلح ممکن نیست. کنه‌های دمودکس می‌توانند با استفاده از وسایل شخصی یا در محیط‌هایی مثل آرایشگاه و استخر از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. دمودکس‌ها تمام مواد زائدی را که در طول زندگی‌شان تولید می‌کنند درون خود نگه‌داشته و هنگام مرگ پس از متلاشی شدن آزاد می‌نمایند.
انگل‌های دمودکس چگونه بر سلامت پوست و مو اثر می‌گذارند؟
وجود تعداد کمی از انگل‌های دمودکس در سطح پوست می‌تواند مفید باشد؛ زیرا سلول‌های مرده‌ی پوست را از بین می‌برند. اکثر مردم هرگز متوجه وجود این موجودات در سطح پوستشان نمی‌شوند. معمولاً تا زمانی که جمعیت انگل‌های دمودکس تحت کنترل باقی بماند، اثرات بدی از وجود آن‌ها مشاهده نمی‌شود. همان‌طور که گفتیم هنگامی‌که این موجودات می‌میرند مواد زائدی که در بدنشان انباشته‌شده بود، آزادشده و ممکن است باعث مسدود شدن منافذ پوست و عوارض دیگری شود. افزایش تعداد این جانداران می‌تواند باعث بروز عارضه‌های پوست و مو شده و همچنین باعث تشدید علائم در برخی بیماری‌ها شود. طبق تحقیقات اثبات‌شده است که افزایش دمودکس‌ها با بروز روزاسه، آکنه، درماتیت سبورئیک و برخی دیگر از التهابات پوستی ارتباط دارد.
عارضه‌ی دمودکوزیس
اگر تعداد انگل‌های دمودکس برویس افزایش پیدا کند باعث دمودکوزیس شده که موجب التهاب پوست می‌شود. علائم این عارضه شامل موارد زیر است:
- حساسیت و تحریک‌پذیر شدن پوست
- قرمز شدن پوست
- خشکی و پوسته‌پوسته شدن
- خارش پوست
- قرمزی پلک‌ها و چشم
- ریزش مژه‌ها
افزایش تعداد دمودکس‌ها علاوه بر این علائمی که ایجاد می‌کند موجب بدتر شدن عارضه‌های پوست و مو مانند اگزما، روزاسه و آکنه نیز می‌شود. همچنین دمودکس‌ها می‌توانند باعث ایجاد درماتیت، زرد زخم واگیردار و ورم پلک شوند.
نقش انگل‌های دمودکس در روزاسه
روزاسه نوعی عارضه‌ی التهابی پوست است که معمولاً در بزرگ‌سالان رخ می‌دهد. برخی از علائم شایع این عارضه شامل موارد زیر است:
- برافروختگی و قرمزی پوست به‌خصوص در نواحی گونه، بینی و پیشانی
- سوزش یا خارش پوست
- نمایان شدن رگ‌ها
- خشکی پوست
- جوش
- قرمزی پلک و چشم
از علل بروز روزاسه می‌توان به ناهنجاری در رگ‌های خونی، ژنتیک، سفید بودن پوست، باکتری هلیکوباکتر پیلوری و انگل دمودکس فولیکولاروم اشاره کرد. انگل‌های دمودکس از برخی آنزیم‌های خاص مانند آنزیم لیتیک و آنزیم پروتئاز برای هضم و تجزیه‌ی غذا که همان سلول‌های مرده‌ی پوست هستند استفاده می‌کنند. این آنزیم‌ها به نفوذ بیشتر دمودکس در لایه‌های پوست کمک کرده و همچنین می‌تواند باعث بروز واکنش دفاعی خاصی در پوست شود. در تحقیق‌های مختلفی که در مورد ارتباط روزاسه با انگل دمودکس انجام شده است، با نمونه‌برداری از پوست افراد مبتلا به روزاسه مشاهده شده است که در این افراد تعداد انگل‌های دمودکس نسبت به افراد سالم بیشتر است و درواقع افزایش تعداد انگل‌های دمودکس شانس بروز روزاسه را به‌طور معناداری افزایش می‌دهد.
ارتباط دمودکس با التهاب پلک یا بلفاریت
بلفاریت به معنای التهاب لبه‌ی پلک‌ها یعنی در محل رویش مژه‌ها است. علائم بلفاریت شامل موارد زیر است:
- تورم و قرمزی پلک
- سوزش و خارش چشم و پلک
- رویش نامنظم مژه‌ها
- پوسته‌پوسته شدن پلک و شوره در مژه‌ها
- ریزش مژه‌ها
دمودکس‌ها از سه طریق آسیب مستقیم، حمل باکتری‌ها و ایجاد حساسیت باعث بروز بلفاریت یا التهاب پلک می‌شوند. دمودکس فولیکولاروم از فولیکول مو تغذیه می‌کند و به فولیکول‌های مژه آسیب می‌رساند. همچنین حرکت این انگل‌ها موجب ایجاد خراش‌های ریز و درنتیجه بروز شوره در مژه می‌شود. از طرفی انگل‌های دمودکس برخی باکتری‌ها را در سطح خود حمل می‌کنند که می‌تواند موجب التهاب پلک شود. یکی دیگر از دلایل التهاب پلک پروتئین‌ها و آنزیم‌هایی است که دمودکس‌ها آزاد می‌کنند و باعث ایجاد واکنش‌های حساسیت می‌شوند.
نقش دمودکس‌ها در بروز درماتیت سبورئیک
درماتیت سبورئیک یک عارضه‌ی پوستی است که در قسمت‌های چرب پوست رخ می‌رهد. درماتیت سبورئیک بعث قرمز و ملتهب شدن پوست و همچنین پوسته‌پوسته شدن در قسمت‌های صورت، سر و قفسه‌ی سینه می‌شود. شوره‌ی سر شکل خفیف این عارضه‌ی پوستی است. نواحی درگیر در این بیماری ممکن است نسبت به لمس حساس بوده و خارش نیز داشته باشند. علت دقیق ایجاد این عارضه هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد در این عارضه افزایش رشد نوعی قارچ و پاسخ ایمنی بدن به آن و همچنین افزایش تعداد انگل‌های دمودکس دیده می‌شود.
دمودکس‌ها می‌توانند این قارچ را در بدن خود نگهدارند و آن را به نقاط مختلف حمل کرده و باعث شوند داروها روی آن اثری نداشته باشد. افزایش تعداد دمودکس‌ها در نواحی چرب پوست علاوه بر اینکه می‌تواند باعث شروع درماتیت سبورئیک شود، می‌تواند علائم آن را شدت داده و درمان را سخت‌تر کند تحقیقات مختلفی روی افراد مبتلا به این عارضه انجام شده است که همگی اثبات می‌کنند تعداد انگل‌های دمودکس در این افراد نسبت به افراد سالم به‌صورت چشم‌گیری بیشتر است.
آکنه و انگل دمودکس
آکنه یک عارضه‌ی مزمن پوستی است که در آن انسداد و التهاب فولیکول‌های مو و غدد چربی همراه آن‌ها اتفاق می‌افتد. آکنه بیشتر روی صورت، پشت و قفسه‌ی سینه ظاهر می‌شود. آکنه انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:
- جوش سرسفید
- جوش سرسیاه
- پاپول
- پاسچول یا جوش چرکی
- کیست
آکنه به دلایل مختلفی ازجمله تغییرات هورمونی، تغذیه، مصرف برخی داروها و افزایش تعداد دمودکس‌ها ایجاد می‌شود. افزایش دمودکس‌ها هم مستقیماً باعث بروز آکنه می‌شود و هم آکنه را نسبت به درمان مقاوم می‌کند. دمودکس‌ها هنگام مرگ می‌توانند باعث مسدود شدن منافذ پوست و غدد چربی شوند. همچنین باکتری‌هایی که در بدنشان نگه می‌دارند آزادشده و باعث التهاب و عفونت می‌شوند. انگل‌های دمودکس می‌توانند باکتری‌های مولد جوش را درون خود نگه‌داشته و باعث شوند آنتی‌بیوتیک‌ها روی آن‌ها اثری نداشته باشند. همچنین با ایجاد خراش‌های ریز در پوست می‌توانند باعث شوند باکتری‌ها به عمق پوست نفوذ کرده و التهابات شدیدتری ایجاد کنند. یافته‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد در افراد مبتلا به آکنه تعداد انگل‌های دمودکس بسیار زیاد است.
نازک شدن و ریزش مو در اثر ازدیاد انگل‌های دمودکس
ریزش مو دلایل مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها زیادشدن انگل دمودکس است. همان‌طور که اشاره کردیم دمودکس‌ها در فولیکول مو وجود دارند و از چربی، سلول‌های مرده و گاهی از فولیکول مو تغذیه می‌کنند. هر فولیکول مو می‌تواند میزبان تعداد زیادی انگل دمودکس باشد، وقتی تعداد این دمودکس‌ها خیلی زیاد می‌شود مو شروع به نازک شدن و بعد ریزش می‌کند. با افزایش تعداد دمودکس‌ها در یک فولیکول مو تغذیه‌ی انگل‌ها از مواد مغذی فولیکول افزایش‌یافته و کمبود این مواد باعث نازک شدن و سپس ریزش تارهای مو می‌شود. علاوه بر این وقتی تعداد دمودکس‌ها افزایش می‌یابد بدن شروع به پاسخ دادن می‌کند و با کاهش خون‌رسانی و منابع غذایی سعی در از بین بردن انگل‌ها خواهد داشت و چون انگل‌های دمودکس در فولیکول مو هستند این کاهش خون‌رسانی و حمله‌ی بدن به انگل‌ها فولیکول مو را از بین می‌برد و ریزش مو شروع می‌شود.
طبق تحقیقات و مطالعات اخیر در نمونه‌های برداشت‌شده از سر افراد مبتلا به آلوپسیا و لیکن پلان که نوعی ریزش مو هستند مقدار قابل‌توجهی انگل دمودکس یافت شده است.
نقش دمودکس در خارش پوست
همان‌طور که گفتیم دمودکس‌ها در فولیکول مو و اطراف آن‌ها وجود دارند و ازآنجایی‌که اغلب قسمت‌های پوست دارای مو است؛ بنابراین پوست ما میزبان خوبی برای دمودکس است. حرکت انگل‌های دمودکس و همچنین فعالیت‌هایی که در جهت تغذیه و تولیدمثل انجام می‌دهند و با ترشح برخی مواد و آنزیم‌ها همراه است، می‌تواند موجب ایجاد حس خارش و احساس خزیدن در پوست شود. خاراندن پوست می‌تواند باعث خشک و پوسته‌پوسته شدن پوست شود. پوستی که دارای خارش است در معرض آسیب بیشتری قرار دارد و گاهی حتی نیاز است برای جلوگیری از عارضه‌های پوستی آنتی‌بیوتیک مصرف شود.
تست تشخیص دمودکس
برای انجام تست تشخیص میکروسکوپی دمودکس‌ها ابزار پیلینگ صورت روی قسمت‌های چرب پوست (T zone) کشیده شده و به این صورت از این قسمت‌ها نمونه‌برداری می‌شود. سپس این نمونه روی لام حاوی روغن قرارگرفته و در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. در این بررسی وجود یا عدم وجود دمودکس و تعداد دمودکس‌ها مشخص می‌شود. این تست در شرکت لووین کر، کلینیک‌های پوست و مو و برخی آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود.
علاوه بر تست میکروسکوپی می‌توانید از تست آنلاین تشخیص دمودکس که در سایت لووین کر وجود دارد استفاده کنید. این تست بر اساس مطالعات علمی طراحی شده است و طبق علائم بالینی و عادت‌های فردی می‌تواند تعداد دمودکس‌ها را تخمین بزند.
درمان دمودکس و عارضه‌های پوست و موی ناشی از آن
همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم نقش انگل‌های دمودکس در عارضه‌های پوست و مو بسیار پررنگ است و از بین بردن یا کنترل تعداد دمودکس‌ها در درمان بسیاری از عارضه‌های پوست و مو کمک‌کننده است. به همین منظور شرکت لووین کر که به دنبال روش‌های نوین برای تشخیص و درمان بیماری‌های پوست و مو است محصولاتی تحت عنوان دمودکسیلین تولید نموده که استفاده از آن‌ها راه بسیار مؤثری در کنترل دمودکس‌ها و درمان عارضه‌های پوست و مو است.
پژوهشگران شرکت لووین کر با همکاری متخصصین پوست و مو محصولات مراقبتی-درمانی دمودکسیلین را تولید کرده‌اند که در داروخانه‌های معتبر قابل‌دسترسی است. این محصولات علاوه بر از بین بردن دمودکس‌ها و درمان عارضه‌های پوست و مو مانند جوش، روزاسه، التهاب پلک، درماتیت سبوره و ریزش مو، خاصیت جوان‌سازی، پاک‌سازی و رطوبت رسانی به پوست را نیز دارند. محصولات دمودکسیلین شامل موارد زیر هستند:
- محلول پوست دمودکسیلین برای پوست صورت
- شامپو دمودکسیلین
- ژل شستشوی صورت
- کرم ضد آفتاب دمودکسیلین
- کرم مرطوب‌کننده دمودکسیلین
استفاده از این محصولات می‌تواند همراه با داروهای دیگر مانند آنتی‌بیوتیک‌ها باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شرکت لووین کر در تماس باشید (88030488-021).
[…] مرتبط با انگل دمودکس و مقایسه علائم خود به مقاله نقش دمودکس در عارضه‌های پوست و مو مراجعه […]