جوش‌های هورمونی

جوش هورمونی معمولا با نوسانات هورمونی دوران بلوغ در ارتباط است ولی ممکن است بزرگسالان در هر سن و سالی هم دچار آن شوند. این نوع جوش در میان خانم‌ها شایع‌تر است. قاعدگی و یائسگی از عواملی هستند که ممکن است باعث به‌وجودآمدن جوش هورمونی شوند.

تخمین زده شده که ۵۰ درصد از خانم‌ها بین ۲۰ تا ۲۹ سالگی مبتلا به جوش هستند. در خانم‌های ۴۰ تا ۴۹ سال این عدد به ۲۵ درصد کاهش پیدا می‌کند.

کارشناسان درباره‌ی جوش هورمونی دیدگاه‌های مختلفی دارند. برخی کارشناسان معتقدند عموما هورمون‌ها در جوش دوران بزرگسالی تأثیری ندارند، ولی عدم تعادل هورمونی ممکن است روی جوش در بزرگسالانی که در شرایط خاص پزشکی هستند تأثیرگذار باشد. در سایر موارد، بزرگسالانی که جوش دارند ممکن است دچار مشکلات هورمونیِ قابل‌سنجش نباشند. این امر می‌تواند روند تشخیص و درمان را با سختی روبه‌رو کند.

در دوران بلوغ، جوش هورمونی اغلب در ناحیه‌ی تی (T-zone) ظاهر می‌شود. این ناحیه شامل پیشانی، بینی و چانه است. جوش هورمونی بزرگسالان معمولا در بخش پایینیِ صورت به‌وجود می‌آید. این بخش شامل پایین گونه‌ها و دور فک است.

جوش هورمونی در افراد مختلف به شکل‌ جوش سر سیاه، جوش سرسفید، جوش‌های ریزی که سر باز می‌کنند یا به‌صورت کیست ظاهر می‌شود.

علل جوش‌های هورمونی

جوش هورمونی به دلایل زیر ممکن است ایجاد شود:

• قاعدگی
• سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
• یائسگی
• افزایش سطح آندروژن

نوسانات هورمونی به دلایل زیر می‌تواند وضعیت جوش‌ها را وخیم‌تر کند:

• التهاب کلی پوست
• ایجاد چربی (غدد چربی) روی پوست
• سلول‌های مسدودشده‌ی پوست در فولیکول‌های مو
• افزایش باکتری ایجادکننده‌ی جوش به نام پروپیونی باکتریوم آکنس

آزمایش هورمونی برای جوش صورت چیست؟

هرچند در 30 درصد موارد شاهد الگوی جوش هورمونی علیرغم  نرمال بودن میزان هورمون‌های زنانه و مردانه و حتی سونوگرافی تخمدان‌ها هستیم اما به منظور تشخیص بهتر لازم است که آزمایش‌های هورمونی انجام شود. این آزمایش‌ها شامل:

• CBC
• FBS
• Testeasterone (Free-Total)
• DHESA
• Esrogen-Progestron-17-Hydroxy Progestron
• TSH
• Prolactin
• LH-FSH
• Cortizol
• SHBG

دلایل جوش قبل از عادت ماهیانه

متوسط طول سیکل هر زن، تقریبا 28 روز است و هورمون‌های بدن در طول سیکل، مرتبا تغییر می‌کنند. در طول نیمه اول سیکل قاعدگی، سطح هورمون استروژن بالا می‌رود. درحالیکه در نیمه دوم سیکل، سطح هورمون پروژسترون بالا می‌رود. اما هنگامی‌که قاعدگیتان نزدیک می‌شود، سطح هر دو هورمون کاهش پیدا می‌کند. درحالیکه سطح هورمون تستوسترون که هورمونی مردانه است و مقدار کمی از آن توسط زنان نیز ساخته می‌شود، ثابت می‌ماند. پس در نزدیکی هر قاعدگی سطح هورمون تستوسترون، به طور نسبی از هورمون‌های زنانه بیشتر است.

به دلیل این تغییرات هورمونی، تغییرات زیادی روی پوستتان اتفاق می‌افتد. افزایش هورمون پروژسترون در میانه سیکل قاعدگی، باعث تحریک غده سبومی خواهد شد. سبوم یک ماده چرب و ضخیم است که به صورت طبیعی پوستتان را چرب می‌کند. افزایش سطح پروژسترون همچنین باعث تورم پوست و فشرده شدن حفره‌های آن خواهد شد. به همین دلیل سبوم در زیر سطح پوست ساخته می‌شود.

علاوه‌براین، افزایش سطوح تستوسترون قبل و هنگام قاعدگی، ممکن است باعث تحریک ترشح بیشتر سبوم شود. تاثیرات افزایش سبوم ممکن است در زنان متغیر باشد. برای برخی از زنان، ممکن است تاثیرات مثبتی داشته باشد و پوستشان را درخشان کند، درحالیکه برای بقیه می‌تواند به دلیل پر شدن حفره‌های پوستی به وسیله سبوم، جوش‌های قبل از پریودی به وجود آورد.

ارتباط دمودکس و جوش‌های هورمونی

با افزایش هورمون تستوسترون ترشح سبوم از غدد سباسه بالا می‌‌رود و با توجه به اینکه تغذیه دمودکس‌ها از چربی‌ها، ویتامین‌ها و مینرال‌های پوستی است، تراکم دمودکس‌ها نیز زیاد می‌شود. از طرفی چون این انگل‌ها در اپیدرم و فولیکول‌های مو زندگی می‌کنند با تغذیه از ویتامین‌ها، مینرال‌ها و چربی‌های پوست باعث ضعیف شدن پوست و مو می‌شوند و می‌توانند فولیکول مو را بلاک کنند.

درمان‌های طبیعی جوش‌های هورمونی

روغن درخت چای

روغن درخت چای به‌وسیله کاهش التهابی که ممکن است باعث جوش شود، عمل می‌کند. نتیجه‌ی مطالعه‌ای نشان می‌دهد که روغن درخت چای با غلظت پنج درصد و با استفاده‌ی موضعی، در افراد با جوش‌های خفیف تا متوسط، نشانه‌ها را کاهش داده است.

روغن درخت چای در بسیاری از محصولات مراقبتی پوست همچون شوینده‌ها و تونرها وجود دارد. یکی از محصولات پوستی که شامل روغن درخت چای هست و می‌تواند کمک‌کننده برای جوش باشد محصولات دمودکسیلین است.

آلفا هیدروکسی اسید

آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) اسیدهایی گیاهی هستند که عمدتا از مرکبات گرفته می‌شوند. آلفا هیدروکسی اسیدها می‌توانند برای از بین بردنِ سلول‌های مرده‌ی پوستی اضافی که منافذ را مسدود می‌کنند و همچنین بهبود ظاهری زخم‌های ناشی از جوش مفید باشند.

این ترکیبات در بسیاری از ماسک‌ها و کرم‌های بدون نسخه وجود دارد. آلفا هیدروکسی اسیدها هم مانند رتینوئیدها ممکن است باعث افزایش حساسیت پوست به خورشید شوند. موقع استفاده از محصولاتی که حاوی آلفا هیدروکسی اسید هستند، باید از کرم ضدآفتاب استفاده شود.

چای سبز

چای سبز به‌خاطر کاهش التهاب در بدن معروف است. برای رویکرد جامع‌تر در استفاده از این محصول، در کنار رعایت رژیم مراقبت پوست موضعی خود، روزی چند فنجان چای سبز هم بنوشید. لوسیون‌ها و ژل‌های حاوی حداقل ۲ درصد عصاره‌ی چای سبز می‌توانند مفید واقع شوند.

رژیم مناسب برای رفع جوش هورمونی

رابطه‌ی دقیق بین رژیم و جوش هورمونی به‌طور کامل مشخص نیست. بعضی غذاها به‌ویژه غذاهای ضدالتهابی می‌توانند در جلوگیری از جوش کمک کنند.

غذاهای گیاهی که آنتی‌اکسیدان زیادی دارند می‌توانند در کاهش التهاب و افزایش شفافیت پوست مؤثر باشند. اسیدهای چرب امگا 3 هم می‌توانند التهاب پوست را کاهش دهند.

برخلاف باور عمومی، خوردن تنقلات به‌تنهایی باعث جوش‌زدن نمی‌شود، اما مصرف بیش‌ازحد بعضی از آن‌ها ممکن است منجر به افزایش التهاب شود.

برای کاهش جوش هورمونی بهتر است از مواد زیر کمتر استفاده کنید:

• شکر
• محصولات لبنی
• کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده همچون نان سفید و پاستا
• گوشت قرمز

برای پیشگیری از جوش هورمونی چه کار کنم؟

برای ازبین بردن جوش هورمونی و جلوگیری از آن، باید برنامه‌ی منظمی برای مراقبت از پوست ترتیب بدهید. به طور مثال:

• هر روز صبح و هر شب صورت خود را بشویید.
• از هیچ محصول ضدجوشی بیشتر از اندازه‌ی یک نخود استفاده نکنید. استفاده‌ی بیش‌ازحد این مواد ممکن است موجبخشکی پوست شود یا آن را تحریک کند.
• هر روز از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
• برای کاهش خطر منافذ مسدودشده، فقط از محصولاتی استفاده کنید که روی برچسب‌شان واژه‌ی noncomedogenic نوشته شده است.

درنهایت، اگرچه دوره و زمان ابتلا به جوش هورمونی از هر شخصی به شخص دیگر متفاوت است، اما برخورد فعالانه می‌تواند در پیشگیری از شیوع بیشتر کمک کند. اثرگذاری کامل یک برنامه‌ی درمانی جوش هورمونی معمولا ۸ تا ۱۰ هفته طول می‌کشد.

اگر جوش‌های موردنظر در این مدت ازبین نرفتند، با پزشک یا متخصص پوست در مورد یک برنامه‌ی درمانی بلندمدت مشورت کنید. آنها می‌توانند رژیم کنونی شما را بازبینی کنند و برای نتیجه‌بخشی زودتر، درمان‌های مختلف را در کنار هم به‌کار بگیرند.

آیا جوش یائسگی هم نوعی جوش هورمونی است؟

خیلی از خانم‌ها در دهه‌های پنجم و ششم عمرشان یائسگی را تجربه می‌کنند. این امر باعث کاهش طبیعی هورمون‌های تولیدمثل می‌شود که منجر به پایان قاعدگی خواهد شد.

بعضی خانم‌ها جوش زدن را در دوران یائسگی تجربه می‌کنند. این امر احتمالا به‌علت کاهش سطح استروژن یا افزایش هورمون‌های آندروژن همچون تستوسترون است.

خانم‌ها حتی اگر از روش‌های درمانی جایگزینی هورمون (HRT) برای کم کردن علائم یائسگی استفاده کنند، شاید باز هم جوش یائسگی را داشته باشند زیرا در برخی روش‌های درمانی برای جایگزینی استروژن و پروژسترونی که بدن از دست می‌دهد، از پروژستین هورمونی استفاده می‌شود. انطباق سیستم بدن با این هورمون می‌تواند موجب جوش زدن پوست شود.

در بیشتر موارد، داروهای تجویزی می‌توانند جوش یائسگی را از بین ببرند. شاید بعضی خانم‌ها با استفاده از روش‌های درمان طبیعی هم موفق به این کار بشوند. برای یافتن بهترین گزینه با توجه به شرایط خودتان، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.

نویسنده: مائده ساوه، کارشناس تحقیق و توسعه