انگل دمودکس موجودی میکروسکوپی درظاهر شبیه به کرم است که در فولیکول مو و زیر پوست زندگی می‌کند. تمامی بزرگسالان این انگل را در پوست خود دارند، اما تعداد آن‌ها در افراد به میزان کم و ثابتی است. بنا به دلایل متعددی از جمله سیستم ایمنی ضعیف بدن، جمعیت این انگل‌ها می‌تواند به طور چشمگیری افزایش یابد. زمانی که جمعیت انگل‌های دمودکس در پوست بیشتر می شود، مشکلات متعدد پوست و مو نیز شروع میشود. انگل‌های دمودکس شب هنگام پس از جفت گیری روی پوست سر، به زیر پوست سر یعنی در فولیکول مو و غده‌های چربی رفته و پس از ۱۲ ساعت تخم ریزی میکنند. این نوع انگل به طور واضح با چشم روی پوست و مو دیده نمی‌شود، بلکه با استفاده از تست میکروسکوپی به راحتی و در مدت کوتاهی ظرف چند دقیقه می‌توان از میزان تراکم این انگل‌ها در سطح پوست مطلع شد و آن‌ها را مشاهده نمود. این انگل‌ها در بروز و شدت یافتن برخی بیماری‌ها و عارضه های پوستی دخیل و با بروز علائم در سطح پوست همراه هستند. در مقاله پیش رو به علائم وجود دمودکس در افراد خواهیم پرداخت.
انگل دمودکس چیست؟
انسان می‌تواند میزبان مناسبی برای بسیاری از جانداران ریز میکروسکوپی باشد که نمونه‌ای از این مهمان‌های ناخوانده در پوست انسان، انگلی به نام دمودکس (Demodex mites) است که در دسته بندپایان قرار دارد. تقریبا هیچ انسان بالغی وجود ندارد که انگل‌های دمودکس درحال زندگی بر روی پوست وی نباشند. زمانی که تراکم جمعیت این انگل‌ها افزایش پیدا می‌کند، سبب تشدید بسیاری از مشکلات پوست و مو شده و علائم وجود انگل دمودکس آشکار میشود. دو گونه از این جانداران میکروسکوپی که روی پوست به‌ویژه در ناحیه سر و صورت انسان سکونت دارند شامل دمودکس فولیکولاروم و دمودکس برویس می‌باشند.
این جانداران در مناطق مختلفی از پوست انسان سکونت دارند. دمودکس فولیکولاروم غالبا در میان حفره‌های فولیکول موی سر و صورت و دمودکس برویس درون غدد چربی پوست زندگی میکنند. دلیل وفور این جانداران در پوست سر و صورت انسان، وجود حفره‌ها و غدد چربی بیشتر در این قسمت نسبت به دیگر بخش‌های بدن است.
این انگل‌ها به سادگی از چربی پوست و محصولات آرایشی و بهداشتی تغذیه میکنند و تمامی مواد زائدی که در طول زندگی در بدنشان تولید میشود درون بدن نگه می‌دارند تا زمانی که بمیرند و این مواد زائد به سطح پوست رها شوند.
انگل دمودکس چه شکلی است؟
امکان دیدن این انگل‌ها به صورت عادی وجود ندارد اما ندیدن آن‌ها دلیل بر نبودنشان نیست. این مایت‌های میکروسکوپی، جاندارانی عنکبوتی با هشت پای کوچک و پرزدار در نزدیکی سرهایشان هستند و بدن آن‌ها نیمه شفاف است. آن‌ها بسیار شبیه به کرم هستند و در پوست هر انسان بالغ و بزرگسالی یافت می‌شوند. این حشرات کل عمر خود را روی پوست انسان سپری میکنند، آنجا متولد می‌شوند، زاد و ولد میکنند و پس از حدود یک الی سه ماه می‌میرند.
علائم وجود انگل دمودکس چیست؟
علائم وجود انگل دمودکس شامل موارد آکنه، خارش پوست، قرمزی و تورم صورت، خشکی پوست، پوسته و شوره در ناحیه سر وصورت، ریزش مو، نازکی تار‌های مو، ریزش مژه و التهاب لبه پلک میباشد. دمودکس در بدتر کردن شرایط برخی بیماری‌های پوستی از قبیل روزاسه، درماتیت سبوره و اگزما نیز نقش دارد.
برخی مواقع مشاهده میشود که بیماری‌ها و ضایعات پوستی در فرد مقاومت به درمان نشان داده و برطرف نمی‌شود که می توان این پیشامد را به حضور انگل‌های دمودکس نسبت داد.
همچنین این انگل سبب تسریع روند پیری پوست شده و سلامت پوست را به خطر می‌اندازد. لذا از دیگر علائم وجود انگل دمودکس در سطح پوست، عارضه‌های پوستی و پیری زودرس پوست میباشد.
همچنین، تهاجمات گسترده این انگل‌ها می‌تواند به ایجاد نشانه‌هایی از جمله موارد زیر منجر شود:
- قرمزی پوست
- بافت خشن پوستی همانند سمباده
- احساس سوزش در پوست
تشدید آکنه از علائم وجود دمودکس
انگل دمودکس دارای بیشترین نقش در تشدید آکنه صورت بوده و دارای رابطه مستقیم با آن میباشد. این انگل از چربی و ویتامین و میکروب‌‌‌هایی مثل پروپیونی باکتریوم که عامل اصلی جوش میباشد، تغذیه می‌کند. این باکتری در بدن دمودکس زنده مانده و تکثیر شده که در نتیجه آن مصرف آنتی بیوتیک‌ها در درمان جوش صورت بی‌فایده میشود چون باکتری‌ها درون بدن دمودکس از اثر آنتی بیوتیک در امان می‌مانند. پس از مرگ دمودکس، این باکتری‌ها مجدا به سطح پوست رها شده و باعث التهاب و عفونت می‌شوند. دمودکس‌ها هنگام مرگ می‌توانند باعث مسدود شدن منافذ پوست و غدد چربی شوند.
از طرفی تراکم بالای دمودکس باعث افزایش مرگ و میر آن‌ها نیز میشود و متلاشی شدن بدن آن‌ها سبب واکنش ایمنی، التهاب پوست و افزایش عفونت خواهد شد. همچنین با افزایش جمعیت؛ حرکت آن‌ها زیاد شده و تماس مکانیکی چنگک‌های آن‌ها با پوست باعث واکنش التهابی و خارش پوست میشود. یافته‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد در افراد مبتلا به آکنه تعداد انگل‌های دمودکس بسیار زیاد است.
علامت وجود دمودکس در ناحیه چشم
از دیگر علائم وجود دمودکس‌ها می‌توان به نقش آن‌ها در تشدید بلفاریت یا التهاب پلک اشاره داشت. چرا که به واسطه‌ی تغذیه از سلول‌های پوستی و تخریب مژه باعث ایجاد مژه‌ی بد فرم شده و به علت حرکت در ناحیه پلک ایجاد خراش و شوره‌ی استوانه‌ای میکنند.
تشخیص انگل دمودکس
با بررسی کردن نمونه چربی پوست در زیر میکروسکوپ جهت تایید حضور انگل دمودکس، تشخیص صورت می‌گیرد. اغلب افراد از حضور دمودکس در پوست خود اطلاع ندارند و تنها هنگامی مطلع می‌گردند که علامت‌های وجود دمودکس در پوست آن‌ها نمایان شده و یا از نظر ابتلا به دیگر بیماری‌های پوستی مورد آزمایش و معاینه قرار می‌گیرند. تا زمانی که فرد علائم یا عوارضی را تجربه نکرده است، نیازی به آزمایش بررسی ابتلا به انگل ندارد.
در حالی که تصور زندگی کردن انگل‌ها در پوست و فولیکول موها می‌تواند ناخوشایند باشد، اما می‌بایست نسبت به حضور این انگل‌ها و علائم وجود تراکم بالای انگل دمودکس در پوست آگاه بود. با توجه به گسترش زندگی شهری و آلودگی‌ها، انتقال انگل دمودکس در مرکز‌هایی نظیر آرایشگاه‌ها، سالن‌های ورزشی و استخرها بیشتر قابل مشاهده میباشد و می‌بایست در مراجعه به این مکان‌ها اصول بهداشتی را رعایت نمود.
با توجه به این که تعداد زیاد انگل دمودکس می‌تواند به بروز علائم و عوارض ناراحت کننده منجر شود، در نتیجه تحت کنترل داشتن تعداد این انگل‌ها به واسطه‌ی انجام اقدامات بهداشت فردی ضروری است. لذا درصورتی که علائم پوستی همانند قرمزی، خارش یا پوسته شدن را تجربه می‌کنید، می‌بایست به پزشک مراجعه کنید تا درمان‌‌های موثر برای شما تجویز شود.