پوست بزرگترین اندام بدن انسان است که انواع میکروارگانیسم‌ها مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و مایت‌ها روی سطح آن زندگی می‌کنند. در هر قسمت از پوست بدن انسان جمعیت‌های میکروبی متفاوت می‌باشند؛ مثلا جمعیت میکروبی پوست صورت با جمعیت میکروبی پوست دست یکسان نیست. اکثر این موجودات میکروسکوپی برای میزبان خود بی‌ضرر یا حتی مفید هستند. ایمنی پوست با مکانیسم‌های مختلف تعداد و نوع آن‌ها را تعدیل می‌کند و اگر این تعادل بهم بخورد حتی میکروارگانیسم‌های مفید در تعداد بالا می‌توانند آسیب زننده به پوست باشند و مشکلاتی از قبیل جوش، التهاب، خارش و شوره را به وجود آورند. یکی از بهترین مثال‌ها در این زمینه انگل‌های دمودکس هستند که وقتی تعداد آن‌ها از حد طبیعی بیشتر می‌شود برای سلامت پوست و مو انسان تهدید محسوب می‌شود. دمودکس‌ها با جا به جایی باکتری‌های مولد جوش، به گسترش و پخش شدن جوش‌ها می‌انجامند؛ به همین دلیل با مصرف آنتی بیوتیک به منظور از بین بردن جوش برای همیشه نتیجه مناسبی حاصل نمی‌شود. جوش‌ها در تمامی نواحی پوست بدن می‌توانند ظاهر شوند. یکی از حساس ترین قسمت‌هایی که درمان جوش را دچار چالش می‌کند، پوست سر است که معمولا جوشهای آن ناحیه خارش‌دار هستند.
جوش، فولیکولیت و ازبین بردن جوش برای همیشه
یک فرق مهم و اساسی بین دو عارضه جوش شایع پوستی، جوش روی پوست سر و فولیکولیت پوست سر وجود دارد که دانستن آن منجر به از بین بردن جوش برای همیشه می‌شود.
جوش سر و فولیکولیت سر از لحاظ ظاهری خیلی شبیه به هم هستند، در هر دو عارضه پوستی جوشهای قرمز برجسته و التهابی، جوشهای چرکی یا جوشهای سفت و سخت وجود دارد اما دلایل ایجاد جوش در این دو عارضه متفاوت است که منجر می‌شود روش‌های درمانی متفاوتی برای آن‌ها به کار گرفته شود.
دلایل به وجود آمدن جوش و چالش‌های درمان جوش برای همیشه
جوش صورت، جوش سر یا جوش بدن ضایعه‌ای است که واحد‌های پیلوسباسه را درگیر می‌کند. واحد‌های پیلوسباسه شامل غدد سباسه یا همان غدد چربی پوست، فولیکول مو، ریشه مو وعضله نگه دارنده مو است. غده‌های سباسه یا چربی وظیفه ساختن سبوم (چربی طبیعی پوست) را دارند که باعث رطوبت رسانی پوست و مو می‌شود. چربی مناسب پوست سد محافظتی خوبی برای سالم نگه داشتن پوست فراهم می‌کند.
هورمون‌ها می‌توانند باعث بزرگتر شدن غده‌های چربی پوست و تولید بیشتر سبوم شوند. این اتفاق معمولا در نوجوانان رخ می‌دهد و به جوش جوانی معروف است.
یکی دیگر از عوامل ایجاد جوش، باکتری پروپیونی باکتریوم آکنس است که روی پوست طبیعی انسان وجود دارد و از سبوم پوست تغذیه می‌کند. هرچه سبوم به مقدار بیشتری باشد تعداد باکتری‌ها بیشتر می‌شوند و احتمال به وجود آمدن جوش هم بالا می‌رود.
با افزایش جمعیت باکتری‌های مولد جوش، بدن انسان به دنبال مقابله با این افزایش شروع به ترشح گلبول‌های سفید می‌کند. فولیکول مو توسط گلبول‌های سفید تخریب شده، بقایای سلولی منافذ پوست را می‌بندند و در این حالت جوش ایجاد می‌شود. این تخریب‌های پوستی باعث لک‌های پوستی، جوشهای سر سیاه و جوشهای سر سفید می‌شوند.
ریشه کن کردن جوش برای همیشه
برای کنترل کردن جوش برای همیشه در مرحله اول باید به نظافت پوست و مو توجه بسیار نشان داد و در این مورد غفلت نکرد. شستشوی روزانه پوست با مواد شوینده استاندارد و حاوی ترکیبات ضد میکروبی و به خصوص ضد جوش در پیشگیری از ایجاد جوش موثر است. نکته دیگر در ادامه‌ی شست و شوی صورت این است که از حوله با بافت نرم استفاده شود و حوله به آرامی بر سطح پوست قرار بگیرد. هیچ وقت حوله را در سطح پوست حرکت ندهید چون جوش‌ها آسیب می‌بینند و باکتری‌های موجود در ضایعات پخش می‌شوند. در ادامه به روش‌های درمان همیشگی جوش‌ها اشاره خواهد شد تا بتوان راهنمای خوبی برای علاقه‌مندان به دانستن نکات کلیدی درمان جوش باشد.
محصولات دمودکسیلین برای درمان همیشگی جوش
داروهای ضد باکتری و ضد انگل مانند محصولات ضد دمودکس دمودکسیلین برای درمان موثر جوش‌ها بسیار مفید است. پزشکان متخصص پوست و مو اغلب برای درمان همیشگی جوش، دارو، کرم، محلول و سایر موارد موضعی و خوراکی را تجویز می‌کنند. به منظور درمان صحیح جوش بیشتر اوقات لازم است که آزمایش‌هایی مانند آزمایش تشخیص انگل دمودکس قبل از تجویز دارو انجام شود. دمودکس‌ها با روش‌های زیادی جوشهای سر، صورت و بدن شما را شدت می‌دهند و باعث مقاوم شدن آن‌ها در برابر درمان‌های روتین جوش می‌شوند.
شامپوی درمانی جوش برای همیشه
شامپو‌های ضد شوره حاوی سلنیوم سولفات و شامپوی کتوکونازول در کنترل شوره و چربی پوست سر کمک کننده هستند و می‌توانند به طور غیر مستقیم در درمان جوش سر نقش داشته باشند. شامپو‌هایی که مواد موثره ضد میکروب دارند به دلیل تعدیل میکروارگانیسم‌های سطح پوست از ایجاد جوش جلوگیری می‌کنند. استفاده از شامپوی ضد شوره و ضد میکروب دمودکسیلین برای درمان جوش سر بسیار اثرگذار است.
محلول‌های درمانی جوش
محلول‌های آنتی بیوتیک برای مصرف موضعی پوست جوش‌دار در صورت، سر و بدن هستند و عوارض کمتری نسبت به آنتی بیوتیک‌های خوراکی کنترل جوش دارند. معمولا تا دوبار در شبانه روز به نواحی جوش‌دار اسپری می‌شود. گروه دیگری از محلول‌های ضد جوش در بازار موجود است که هیچ‌گونه آنتی بیوتیک در ساخت آن‌ها به کار نرفته و مواد موثره گیاهی ضد میکروبی دارند. محلول پوست دمودکسیلین محلولی است که از ترکیبات طبیعی ضد میکروب برای کنترل عارضه‌های پوستی از جمله التهاب، جوش، شوره و خارش کاربرد دارد.
لایه بردارها
استفاده از لایه بردارها مانند سالیسیلیک اسید و گلیکولیک اسید سلول‌های مرده پوست را از بین می‌برد و از بسته شدن منافذ پوستی که منجر به آکنه می‌شوند جلوگیری می‌کنند. این لایه بردارها به دلیل خاصیت اسیدی‌شان با پایین آوردن پی‌اچ پوست، باکتری‌های پوست را از بین می‌برند.
راکوتان
درمان جوشهای چرکی و کیستی که معمولا بزرگ هستند توسط راکوتان انجام می‌شود. مصرف راکوتان معمولا شش ماهه هست که توسط پزشک متخصص پوست و مو تجویز می‌شود. در حین مصرف قرص راکوتان لازم است که به صورت دوره‌ای سطح سرمی آنزیم‌های کبدی اندازه گیری شود تا از آسیب به کبد جلوگیری شود. عملکرد راکوتان به این شکل است که ساخت و ترشح چربی پوست از طریق غدد چربی را کنترل می‌کند و به همین علت در اثر مصرف راکوتان، پوست خشک‌تر می‌شود و غذای میکروارگانیسم‌ها از بین می‌رود. عوارض راکوتان مانند خشکی پوست، خشکی چشم، ترک خوردن لب‌ها، افسردگی و … در افراد متفاوت است. به منظور کاهش عوارض مصرف خوراکی قرص راکوتان می‌توان از ژل‌های موضعی راکوتان به روی جوش‌ها استفاده کرد و از این طریق جوش‌ها را کاهش داد.
نویسنده: حانیه افراز، کارشناس تحقیق و توسعه